چطور بچه حرف گوش کن تربیت کنم؟ راهنمایی برای والدین

فرزندان شما به حرف هایتان گوش نمی دهند؟ احساس می کنید نادیده گرفته می شوید؟ یا بطور خلاصه، دوست دارید بچه حرف گوش کن تربیت کنید؟ توی این متن سعی میکنیم به این جواب خود برسید. میدانم دغدغه بسیاری از والدین رسیدن به جواب چنین سؤالاتی هست. چرا بچه‌هایتان به حرف هایتان گوش نمی‌دهند و چه کاری می‌توانید انجام دهید تا آنها را به خوب گوش کردن تشویق کنید.

در جلسات کوچینگ والدین، گوش دادن بچه ها به حرف های والدین دغدغه اول آنهاست. والدین به طور معمول این شکایت ها را در جلسه با خود می آورند:

بچه هایم من و حرف هایم را نمی شنوند!

بچه‌هایم کاری را که من می‌خواهم انجام نمی‌دهند، مگر اینکه من آنها را تهدید یا تشویق به چیزی کنم!

بچه های من به حرف پدرشان بیشتر گوش می دهند تا من!

بچه های من فقط در صورتی گوش می دهند که من داد بزنم!

باید روزی صد بار تکرار کنم!

می توانید ارتباط برقرار کنید؟

اگر صادق باشیم، «تشویق» فرزندانمان به گوش دادن چیزی نیست که واقعاً می‌خواهیم. ما بچه‌هایی را می‌خواهیم که آنچه را که می‌گوییم، بلافاصله پس از گفتن، با میل و رغبت انجام دهند.

آیا راهش پرسیدن زیاد است؟ اگر تنها به دنبال بچه حرف گوش کن هستیم باید خودمان هم گوش دهیم؟ شاید اگر برخی والدین این موضوع را بدرستی درک نکنند، بگویند به حرف بچه گوش دادن درست نیست. اما به هر حال برای داشتن بچه حرف گوش کن خودمان نیز باید این مهارت را به صورت عملی به فرزندمان یاد دهیم.

خوب گوش دادن: با شما شروع می شود

با هر چالش فرزندپروری در کوچینگ، اعتقادم بر این است که با شما(والدین) شروع کنیم و به نظرم مهمترین جای ممکنه.

بیا ابتدا یک نفس عمیق بکشید و چند لحظه ای مکث کنید. در طول روز کمی برای فکر کردن در مورد گوش دادن وقت بگذارید.

هم به اینکه بچه ها چرا به حرف هایتان توجه نمی کنند فکر کنید و هم به تجربه ای که از گوش دادن به حرف های والدین خود داشته اید.

نکته مهم: به آنچه بدون قضاوت پیش می آید توجه کنید.

اشکالی ندارد که به هر آنچه که فکر می کنید احساس بدی داشته باشید.

در این لحظه که دارید به آنچه اتفاق افتاده فکر می کنید، شما فقط کنجکاو باشید.

همه چیزهایی را که می توانید در مورد آنچه که در واداشتن فرزندانتان به گوش دادن انجام داده اید تمرکز کرده و فقط یاد بگیرید!

همانطور که دارید به چنین موضوعاتی فکر می کنید در ادامه به این چند سؤال به خود پاسخ دهید.

چند پرسش کوچینگی

گاهی اوقات برای اینکه بهتر بتوانیم به خود یادآوری کنیم که مسیر رسیدن به بچه حرف گوش کن تربیت کردن چیست، از خود بپرسیم. سؤالاتی که روشن کند با خودمان و بچه خود داریم چکار میکنیم؟

• انتظارات دارید فرزندتان چگونه به حرف هایتان گوش دهد؟
• وقتی فرزندتان گوش نمی دهد چه افکاری در سرتان می گذرد؟
• وقتی مجبورید حرف تان را چند بار تکرار کنید یا وقتی فرزندتان “نه” می گوید در آن لحظه چه احساسی دارید؟
• در دوران کودکی والدین شما در مورد گوش دادن چه انتظاری از شما داشتند؟
• هنگامی که شما گوش نمی دادید، پدر و مادر شما چگونه پاسخ/واکنش نشان می دادند؟

بعد از پاسخ به سؤالاتی که مطرح شد یک نفس عمیق دیگر بکشید.

مکثی کرده و به یک موقعیت سخت گوش دادن که اخیرا اتفاق افتاده یا سناریویی که اغلب مطرح می شود فکر کنید.

تغییر نگاهی که میتوانید تصور کنید

به این وضعیت فکر کنید که انگار یک فرد دیگری هستید، کسی که به خود شما در آن موقعیت نگاه می کند.

آن فرد چه رفتاری یا حرکتی از شما خواهد دید؟

او چه کلماتی را از شما خواهد شنید؟

دقیقاً چه کلماتی را بیان می کنید؟فرزندم به حرف من گوش نمی دهد

بچه های شما چه رفتاری و چه کلماتی می گویند؟

لطفاً دقت کنید و با آرامش، سرعت این صحنه را تا جای ممکن که کمک کند درک و نگرش بیشتری پیدا کنید، کند شود.

اول چه اتفاقی می افتد؟ بعد چه اتفاقی می افتد؟ همینطور بعدش چه اتفاقی می افتد؟

و این برخورد، واکنش و پاسخ چگونه به پایان می رسد؟

باز هم، تا جای ممکن روی این گونه لحظات کار کنید و اصلا قضاوت نکنید. شما اینجا نیستید که خودتان یا والدینتان را قضاوت کنید. شما اینجا هستید تا تا آنجا که می توانید درباره آنچه در این موقعیت های پرتنش اتفاق می افتد یاد بگیرید که چه میشود که فرزندم به من گوش نمی دهد. راحت باش. فضایی برای کنجکاوی خودتان ایجاد کنید. این لحظات و موضوع خیلی خیلی مهم است.

یک مثال ساده:

همکاری و تعاملاتی که ما با اعضای خانواده خود داریم اغلب بیشتر شبیه به یک گروه رقص است. هرکدام از ما نقشی داریم و همه ما نیز رقص را می شناسیم. حتی اگر رقص را دوست نداشته باشیم. و حتی اگر فکر کنیم که رقص اتفاق نمی افتد ولی هر کدام نقش خود را در گروه بدانیم چیست کافیه! شناخت نقشی که شما و فرزندتان در رقص بازی می کنید به شما فرصتی میدهد تا حرکات رقص را انتخاب کرده باشید! (مثلا  شما موسیقی را انتخاب کنید!)

تا زمانی که هر کدام نقش خود را خوب اجرا کنیم کار گروهی شما خوب پیش خواهد رفت. این هماهنگی و تعادل تا زمانی برقرار است که هر کدام نقش خود را به درستی اجرا کند.

فرزند شما چگونه گوش می دهد و یاد می گیرد؟

اکنون که ایده‌ی کوچگی از الگوی ارتباط دارید، باید در مورد فرزند منحصر به فرد خود کنجکاو باشید. هر کودک متفاوت است، بنابراین هر کودک در خانه شما نیز متفاوت خواهد بود. در حالی که این منحصر بودن، والدین را تا اندازه ای به چالش می کشد، به شما نیز فرصت شگفت انگیزی می دهد تا با فرزندان خود به گونه ای تعامل کنید که واقعاً برای آنها مفید باشد. به جای اینکه فقط در مورد گوش ندادن بچه ها صحبت کنید، بیایید  *امید داشته باشید* فرزندانتان صدای شما را بشنوند.

حالا بیایید در مورد بهترین راه برای ارائه اطلاعات به فرزندانتان کنجکاو باشیم.

در جواب به این سوالات خوب فکر کنید:

بچه شما چند ساله است؟

(شما می توانید به سن بچه تان و اینکه در چه مر حلیه ای از رشد قرار دارد فکر کنید.) برخی از بچه ها قبل از اینکه بتوانند به این درک برسند که چطور خوب گوش کنند به یادگیری و یادآوری بیشتری نیاز دارند.

فرزند شما چگونه یاد می گیرد؟

تعدادی از بچه ها یادگیرنده های عملی هستند، آنها قبل از اینکه منطقی باشند به تجربه “انجام دادن” نیاز دارند. تعدادی از بچه ها نیز بصری هستند. برخی از بچه ها ترجیح می دهند در مورد هر چیزی که میخواهند یاد بگیرند و بشنوند خوب توضیح داده شود.

فرزند شما چگونه اطلاعات را پردازش می کند؟

برخی از کودکان می‌توانند فهرست بلندبالایی از وظایف را در مغزخود نگه دارند و سپس آن‌ها را از نظر ذهنی بررسی کنند. بعضی از بچه ها نیز باید تکالیف را یکی یکی انجام دهند، و گاهی اوقات هم، نیاز دارند که این تک کار را به کارهای کوچک و کوچکتر تقسیم کنند.

آیا حواس کودک شما به راحتی پرت می شود؟

بعضی از بچه ها روی کار متمرکز هستند. برخی نیز نمی توانند وارد کار یا فکر دیگری شوند بدون اینکه تمامش کنند و ممکن است حواسشان کاملا روی کار جدید نباشد. آیا چیزهایی وجود دارد که حواس فرزندتان به آن سمت بیشتر از حرف های شما پرت کند؟(نوع علاقه او در همان لحظه صحبت کردن)

محرک های کودک شما چیست؟

در کدام موقعیت‌ها، عبارات، محیط‌‌ها یا تعامل‌ها برای فرزند شما در هنگام گوش دادن سخت‌تر به نظر می‌رسند؟ چگونه فرزند شما نشان می دهد که در لحظه استرس / غرقگی / ناامیدی و یا تمرکز است؟

چه چیزی در گذشته به خوبی کار کرده است؟ فکر کردن به موفقیت ها به این معنی نیست که آنها 100% مواقع کار می کند، اما ممکن است برای کاربردش در آینده در نظر داشته باشید. به یاد بیاورید که در مراجل قبلی که خوب گوش می داده اند کی و کجا بوده است.

فرزند شما با چه کاری و چگونه احساس می کند که بیشتر دوستش دارید؟

( احساس ارتباط با والدین،شانس گوش دادن را افزایش می دهد!) آیا فرزند شما بیشتر اهل نوازش است؟  یا دوست دارند فعالیت داشته باشند؟ آیا آنها دوست دارند بازی کنند؟ یا اینکه با بازخورد مثبت حالشان خوب میشود و در این حالت رشد می کنند؟

چه چیز دیگری فرزند شما را منحصر به فرد می کند؟فرزندم به حرف من گوش نمی دهد

چه چیز دیگری گوش دادن و پیگیری درخواست ها را برای فرزندتان دشوار می کند؟ چکار دیگری فرزند مارا بچه حرف گوش میکند.

وادار کردن بچه ها به گوش دادن: با آگاهی از کلماتی که استفاده می کنیم

خوب. شما از رقص گروهی آگاه هستید. شما در مورد نحوه یادگیری، پردازش، و مشکلات گوش دادن فرزندتان بیشتر می دانید. حالا، بیایید در مورد مشکلات رایج در هنگام تلاش برای تشویق فرزندانمان به گوش دادن، و آنچه در عوض امتحان کنیم صحبت کنیم. گاهی مجبور هستیم کاری کنیم بچه حرف گوش کن شود.

استفاده از کلمات خیلی زیاد:

اگر متوجه شدید کهدر حال تکرار، سخنرانی ، استدلال، یا منطقی کردن یک تصمیم یا درخواست هستید، به احتمال زیاد فرزندتان شما را عصبی کرده است.ذبیایید در عوض، درخواست خود را کوتاه‌تر کنید و/یا از کلمات کمتری استفاده کنید.

مثال: «کفش‌هاتو بپوش، دیر می‌کنیم، کوله پشتیت کجاست؟ چرا کفشاتو نمیپوشی؟ در مقابل این کلماتی که میدانید برایش اذیت کنند است، کوتاه بگوییم: “بیا دیگه! بیا بریم!”

کلمات کافی نیست:

گاهی اوقات ما کلمه یا جملات را کامل نمی کنیم یا نصف و نیمه رها می کنیم. ما خودمان به وضوح توضیح نمی دهیم موضوع را برای روشن شدن خوب باز نمی کنیم. از تعداد کلماتی استفاده کنید که برای فرزندتان بهترین کاربرد و فهم را دارند و منظور شما را کامل میرساند.

مثال: “ماشین ظرفشویی باید خالی شود.” بجایش این را بگویید “لطفا قبل از ساعت 10 صبح تمام ماشین ظرفشویی را خالی کنید.” یا بخواهیم بهتر شود «خواستی ماشین ظرفشویی را خالی کنی، می‌توانی بشقاب‌ها را به من بدهی؟». البته برای هر مسئله ای راهکار و گفتگوی تاثیرگذار و کامل خاص خودش را دارد.

زبان تهاجمی منفعل. احساس گناه و شرم ایجاد کردن:

به نظر می رسد همه اینها راه هایی برای تشویق بچه ها برای گوش دادن هستند، اما در عوض، شکاف بزرگتری بین ما ایجاد می کنند. (و اغلب منجر به این می شود که یک یا هر دوی ما احساس وحشتناکی داشته باشیم!) در عوضِ مستقیم، همدل باشید و از «جملات من» استفاده نکنید. مثال:

“اینجا من کنار در منتظرم کی میری خرید، فقط به کارهایی اهمیت میدی که برات سرگرم کننده‌اند.” در مقابلش میتوانید بگویید: «می دونم که نمی خوای به خواربارفروشی بری. ولی احساس می کنم با این حال، ما باید اینکار رو انجام بدیم خیلی خوب میشه به هم کمک کنیم»

از کارهای اشتباهی که انجام دادند شروع کنید:

نادیده‌گرفتن پیشرفت فرزندمان آسان است زیرا آنها وظایف را ناتمام یا کارها را ناقص انجام می دهند. خودتان را به چالش بکشید تا ابتدا روی چیزهای خوب تمرکز کنید و اصلاح کردن را برای بعد ذخیره کنید. مثال: «به این اتاق نگاه کن! فکر کردم امروز میخوای تمیزش کنی!» در مقابلش «می بینم در حال پیشرفتی و همه کتاب هاتو تو قفسه گذاشتی» یعنی اینکه میشود روی چیزهای مثبت بچه ها نیز توجه کرد و الزاما همه چیز خیلی هم بد نیست.

جدول زمانی خانواده متفاوت است:

بچه ها در لحظه زندگی می کنند. آنها در برنامه‌ریزی از قبل تعیین شده یا فکر کردن به اتفاقات بعدی عالی نیستند. بسیاری از کودکان برای انتقال از یک فعالیت به فعالیت دیگر به زمان بیشتری نیاز دارند. به عنوان والدین، ما اغلب وقت‌گیران یا سخت گیران زمان هستیم. ما می بینیم که وقتمان در حال اتمام است در حالی که فرزندمان هنوز در حال بازی یا هدر دادن زمان است. در عوض، هر کاری که می توانید انجام دهید تا به فرزندتان کمک کنید زمان خود را مدیریت کند. به عنوان مثال، “وقت رفتنه!” در مقابلش می توانید بگویید “دو بار دیگه سرسره برو بعد میریم که سوار ماشین بشیم!”

انتظارها متفاوت است:

 این ممکن است در رابطه با یک گردش، یک فعالیت، یک هدیه یا سفارشی باشد که فکر می کنیم چیزی باید تکمیل شود. از انتظاراتی که هر دو روی موضوعی دارید آگاه باشید. گاهی اوقات انتظارات ما با هم مطابقت نداردو واقعا نمی تواند یکی باشد. هر کاری که می توانید انجام دهید تا، انتظارات خود را مشخص کنید، با توجه به اینکه ممکن است فرزندتان هنوز موافق نباشد!

به عنوان مثال، «من تازه یک سبد پر از مواد غذایی خریدم! من در صف تسویه‌حساب آب نبات نمی‌خرم.» در مقابلش “الان در صف نسویه حسابیم، خرید بعدی که خواستیم انجام بدیم زودتر بگو برات حتما آب نبات هم میخرم”

یه نفس تازه بکش

هر چیزی که به شما احساس خوب میدهد عالی است. برقراری ارتباط با فرزندانمان به روشی که گوش‌دادن را تقویت کند آسان نیست! نیاز به زمان، تمرین و صبر دارد. ممکن است در حال شکستن الگوهای قبلی یا سنتی خود باشید، و به این معنی باشد که شما یک مدل عالی برای پیروی ندارید. وقتی چیز جدیدی یاد می گیرید با خودتان مهربانتر باشید!

فرزند خود را تشویق کنید که گوش کند: پیام خود را به وضوح منتقل کنید

یکی دیگر از کارهایی که میتوانید بچه حرف گوش کن داشته باشید، واضح بودن کلام است. علاوه بر واضح صحبت کردن، در اینجا چند کار دیگر وجود دارد که می توانید برای تشویق فرزندان خود به گوش‌دادن انجام دهید.

1- برو جایی که بچه هایت هستند:

به همان اندازه که فریاد زدن از آشپزخانه برای شما وسوسه برانگیز و راحت است، اگر به اتاقشان بروید، به همان اندازه نیز شانس بیشتری برای شنیدن صدای شما وجود دارد.

2- توجه آنها را جلب کنید:

 اگر بچه‌های شما در حال تماشای YouTube هستند، روی لگوها کار می‌کنند یا در جعبه‌های ماسه‌بازی بازی می‌کنند، ممکن است برای معطوف کردن توجه شان به شما مشکل داشته باشند. در عوض، قبل از شروع صحبت، چند ثانیه به آنها فرصت دهید(صرفه کنید یا در بزنید)تا متوجه شوند که شما حضور دارید.

3- مراقب رفتارهای غیر کلامی خود باشید:

آه های نا امیدی. چرخش چشم، با گوشی کار کردن و … اینها همه راه‌هایی هستند که شما (ناخواسته) از گوش‌دادن منصرف می شوید. در عوض، یک نفس عمیق بکشید. اگر کوچک هستند در جلوی چشمانشان قرار بگیرید. با یک لبخند دستهایتان را باز کنید و پیشنهاد بغل کردن بدهید. به فرزندان خود تشویق غیرکلامی را بدهید که برای شنیدن خواسته‌هایتان نیاز خواهید داشت.

4- صبور باش:

 بچه ها قبل از اینکه یک رفتار برایشان تبدیل به یک عادت شوند، باید چندین بار مهارت مورد نظر را تمرین کنند. و حتی زمانی که این عادات ثابت شدند، اگر خسته، گرسنه، استرس یا احساس جدایی از شما باشند، ممکن است ادامه آن برایشان دشوار باشد. اگر به نظر می رسد فرزندتان «فراموش کرده است» چگونه گوش کند، مکث کنید. به این فکر کنید که در این شرایط چه چیزی ممکن است از دست داده‌شود. مثلاً آیا یک میان وعده کوچک به آنها کمک می کند تا به مسیر عادتی خود بازگردند؟

5- یادآوری ها عادی هستند:

 بچه ها به یادآوری‌های زیادی نیاز دارند. آنها برای بهره‌بردن از مهارت شنیدن مؤثر در سالهای آتی به یادآوری الان ما نیاز خواهند داشت. آنها در حین رشد به یادآورهای کمتری نیاز خواهند داشت، اما در حال حاضر، نیاز است چند باری تکرار کنیم. به‌جای گفتن یک چیز تکراری، فکر کنید: «چه چیزی می‌توانم بگویم یا چه کاری میتوان کرد تا به آنها کمک شود تا در انجام وظیفه خود موفق شوند؟»

ممکن است یک یادآوری بصری باشد، احتمال دارد با همراهی وی انجام پذیرد. حتی ممکن است از آنها بپرسد: مثلا: “قبل از رفتن به مدرسه چه کار دیگری باید انجام دهید؟”

و البته، اگر چیزی پیدا کردید که کار می‌کند، هر کاری که به کودک منحصربه‌فرد شما کمک می‌کند به خوبی گوش کند، بیشتر انجام دهید!

آره درست میگویید ولی…

بچه های من هنوز به حرف هایم گوش نمی دهند. هنوز خبری از بچه حرف گوش کن نیست!

گاهی وقت ها ممکن است پیش بیاید همه این کارها را انجام بدهید ولی هنوز با فرزند خود در این مورد مشکل داشته باشید. اینکه چگونه مقاومت های فرزندتان را تعریف می کنید مهم است، آنها را تنبل، عمداً نافرمان یا سرکش می بینید.  در این صورت حالت تدافعی تری خواهید داشت و قرار است برای دعوا وارد گفتگو با وی شوید. اگر در مورد مقاومت فرزندتان کنجکاو شوید، به احتمال زیاد نسبت به دیدگاه او شفقت و همدلی پیدا خواهید کرد.  البته نه اینکه باید با دیدگاه آنها موافق باشید، فقط می توانید تصور کنید که بودن در جای آنها چه حسی دارد.

به گروه رقص خانوادگی برگرد

کجا اوضاع از مسیر خارج می شود؟ از خود بپرسید، “آیا راهی وجود دارد که بتوانم آنها را تشویق کنم تا بهتر گوش دهند؟” یا “آیا راهی وجود دارد که بتوانم این موضوع را بهتر و یا روشن تر بیان کنم؟” برای برخی از بچه ها، پیروی از دستورالعمل های ما دشوار است. نه به این دلیل که نمی‌خواهند گوش کنند، بلکه به این دلیل که همیشه نمی‌توانند تشخیص دهند که کدام یک از ورودی‌های متعدد برای آنها مهم‌ترین است. برای برخی از بچه ها، اضطراب مانع می شود. این بچه‌ها اغلب سرکش به نظر می‌رسند، در حالی که واقعاً به صدای کوچک اضطراب درونشان گوش می‌دهند و پیامی متفاوت برایشان ارسال می‌کنند:

«نه! زمان خواب ترسناک است! اجازه نده مامان از اتاق بیرون بره!»

احتمالا متوجه شدید که به حمایت و همراهی بیشتری نیاز دارید. گاهی اوقات، ما نمی توانیم والدین فرزندان مان باشیم و در کنارش درمانگر  یا معلم او نیز باشیم. اگر با فرزندتان مشکل دارید، یا اگر مطمئن نیستید که با چنین رفتارهایی و واکنش هایی به کجا می رسید، برای حمایت بیشتر تماس بگیرید. فرزند شما به فرصت های زیادی برای تقویت عضله‌شنیدن نیاز دارد. اگر آنها با شما در این مورد در حال مبارزه یا به نوعی لجبازی هستند، به این معنی نیست که آنها بچه بدی هستندو این بدان معنا نیست که شما پدر و مادر بدی هستید. این بدان معناهم نخواهد بود که شما یک خانواده معمولی یا ناقص هستید. فرزند خود را به عنوان فردی که نیاز به حمایت دارد ببینید. آنها به شما نیاز دارند!

خلاصه مطلب

خوب، چند راهی که میتوانست بچه حرف گوش کن داشته باشیم را عنوان کردیم. همچنان که همیشه میگوییم هر فردی منحصر به خود است، فرزند ما نیز همین گونه‌است. سعی کنیم زبان و فرهنگ او را درک کنیم و با اینها جلو برویم. مطمئن باشید با زبانش خودش گوش‌دادن و صحبت‌کردن کار را برای ما آسانتر خواهد کرد.